Praxis a través da cal solápase, promóvese ou realízase un mal uso do poder público para acadar unha vantaxe ou beneficio ilexítimos, frecuentemente de xeito segredo e privado (clientelismo, portas xiratorias, cooptación, subornos, fraude, lavado de cartos,…).
“O mal uso do poder público é un mal endémico global. Dous
terzos da poboación do planeta considera que vive nun sistema
corrupto.”
Como se orixina?
No mundo actual a corrupción é un dos males endémicos que se percibe en case todas as sociedades. Dous terzos da poboación global considera que vive nun sistema corrupto. 1
A corrupción sacude todo tipo de institucións, dende os organismos internacionais como o FMI (caso Tapie) ata os concellos, deputacións e ministerios (Gurtel, Pokemon,…). Os gobernos perden ata 100.000 millóns de dólares por este tipo de prácticas2 e no mundo móvense ata 2 billóns de dólares en subornos3. Pero cales son as causas?
- Inoperancia práctica das institucións públicas (exceso de burocratización, non control nin seguimento,…).
- Non delimitación entre o público e o privado.
- Non exitencia dun axeitado ordenamento xurídico.
- Alta tolerancia social cara a gozar de privilexios privados. Isto fai que se desenvolva unha cultura na que o lucro prevalece sobre o civismo e a ética.
- Existencia de dinámicas que sosteñen e afortalan unha cultura da ilegalidade.
- Enfrontamento entre formas de organización e sistemas tradicionais cunha orde estatal moderna. As contradicións derivadas soen solventarse en moitos dos casos a través da corrupción.
- Situacións concretas que se dan en fendas entre o ordenamento xurídico e a orde social vixente.
José Ingenieros
“Ninguén pensa, onde todxs lucran; ninguén soña, onde todxs tragan”
Cales son as consecuencias?
A corrupción afecta á sociedade na que se instala, xeralmente, de xeito transversal. Ningún eido nin grupo social está libre de poder padecer procesos corruptos. Se ben é certo que o desenvolvemento da mesma nun eido determinado non implica necesariamente que suceda o mesmo noutro. As principais consecuencias da corrupción son:
- Consolidación de elites e burocracias políticas e económicas.
- Desgaste da credibilidade e lexitimidade dos gobernos e/ou do sistema en xeral.
- Reprodución dunha concepción patrimonialista do poder. É dicir, os bens, recursos e servizos acábanse entendendo como unha propiedade do goberno e, por extensión, dos gobernantes e os seus partidos.
- Redución dos ingresos fiscais e impedimento para que o público axuden ao desenvolvemento e o benestar social.
- Aprobación e modificación de leis e políticas, así como incumprimento de programas sen substento ou lexitimidade popular.
- Impulso dunha cultura da corrupción que, ao tempo contribúe, á súa multiplicación.
- Impulso de dinámica non cooperativas entre as diferentes persoas que conforman a sociedade.
- Esnaquizamento do medioambiente e dos dereitos sociais a través da non aplicación das leis que protexen estes eidos.
Como se relacionan corrupción e globalización?
A globalización ten activado un mecanismo que serve de saída aos países enriquecidos para seguir medrando a través do neocolonialismo. O neoliberalismo aplica un dobre raseiro ético: hai unha ética interior e outra exterior. Dentro das fronteiras as normas obrigan ao xogo limpo e fóra das mesmas, foméntase a desregulación e a ‘trampa’.
Ademais disto os grupos de lobby fan presión para derrogar as normas existentes e xerar marcos legais difusos para que este tipo de procesos sexan “normalizados” á hora do comportamento lexislativo dun país ou, canda menos, que non se controlen. O capitalismo actual busca “legalizar” moitas das prácticas corruptas (portas xiaratorias, clientelismo,…) a través de modificacións normativas concretas ou de acordos totais como poden ser o TTIP ou o TPP.
E ti que podes facer?
Evita todo tipo de tratos clientelares e de favor no teu día a día. Só consigues indirectamente seguir fomentando esa cultura que logo se reproduce cando se ten un cargo de responsabilidade. Infórmate e informa ás persoas da túa contorna. Actúa e denuncia as actitudes e os actos que coñezas. Participa en accións, iniciativas e campañas que confronten a corrupción e pula por sistemas nos que a transparencia sexa un dos alicerces centrais.
Fontes: